فهرست مطالب

فصلنامه پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی
پیاپی 1 (زمستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/12/05
  • تعداد عناوین: 7
|
  • فیروز فلاحی، علی دهقانی صفحه 1
    در حالی که سابقه مطالعات و وضع قوانین ضد انحصار و تسهیل رقابت در دنیا به بیش از 120 سال میرسد، اما این مساله در ایران سابقه طولانی ندارد و از تصویب قانون تشویق رقابت و شکل گیری شورای رقابت در ایران زمان زیادی نمیگذرد. با این حال اختصاص یک فصل از قانون برنامه چهارم توسعه ج.ا.ا به رقابت پذیری فعالیت های اقتصادی، حاکی از اهمیت این موضوع در اقتصاد ایران است.
    این مطالعه به ارزیابی تاثیر درجه تمرکز و هزینه های تبلیغات بر سودآوری در بخش صنعت ایران میپردازد. برای این منظور از داده های مربوط به کارگاه های صنعتی ده نفر کارکن و بالاتر طی سال های 1381-1374 استفاده شده و مدل اقتصاد سنجی با استفاده از تکنیک داده های تابلویی پویا DPD)) برآورد گردیده است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که نرخ سودآوری در صنایع متمرکز و انحصاری ایران بالاتر بوده و تبلیغات نیز اثر مستقیمی بر سودآوری صنایع ایران داشته است.
    کلیدواژگان: رقابت، انحصار، درجه تمرکز، سودآوری، هزینه های تبلیغات، تکنیک داده های تابلویی پویاDPD))
  • محمد طاهر احمدی شادمهری، علی اکبر ناجی میدانی، فرشته جندقی میبدی صفحه 31
    بهره وری کل عوامل تولید به عنوان منبع پویا و دائمی رشد اقتصادی تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد؛ که بر اساس نظریه های موجود، سرمایه انسانی به عنوان یکی از مهمترین عوامل اثرگذار شناخته می شود. بنابراین در مطالعه حاضر نقش سرمایه انسانی در ارتقای بهره وری کل عوامل تولید در اقتصاد ایران برای دوره زمانی 1357 تا 1384 مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا برای سرمایه انسانی دو بعد سلامت و آموزش در نظر گرفته شد و اثر آنها در کنار سایر عوامل موثر برسطح بهره وری بررسی گردید. نتایج حاصل از برآورد مدل با استفاده از روش خود توضیح با وقفه های گسترده (ARDL) نشان می دهد که، متوسط سال های تحصیل نیروی کار و نسبت مخارج بهداشتی به تولید ناخالص داخلی (به عنوان جانشین های سرمایه انسانی از نوع آموزش و سلامت) اثر مثبت و معنی دار بر سطح بهره وری دارند. نتایج آزمون علیت نیز، وجود رابطه علی یک طرفه را ازسوی سرمایه انسانی بر بهره وری کل عوامل تولید تایید می نماید.
    کلیدواژگان: بهره وری کل عوامل تولید، سرمایه انسانی، آزمون باندARDL آزمون علیت، ایران
  • محمدحسن فطرس، هادی غفاری، آزاده شهبازی صفحه 59
    پژوهش حاضر با تکیه بر نظریه های اقتصادی و با استفاده از روش داده های تلفیقی، شواهد تجربی آلودگی محیط زیست و رشد اقتصادی کشورهای عضو اوپک را بررسی می کند. برای این منظور، با استفاده از داده های (دوره زمانی 1960 تا 2005) دی اکسید کربن سرانه به عنوان شاخص آلودگی و تولید ناخالص داخلی سرانه به عنوان شاخص رشد اقتصادی، فزضیه زیست محیطی کوزنتس آزمون می-شود. نتایج نشان می دهند که در مراحل اولیه ی رشد اقتصادی این کشورها آلودگی هوا افزایش یافته-است. افزایش درآمدهای کشورهای اپک عمدتا ناشی از صادرات نفت و گاز بوده است. بنابراین، در بدو امر، افزایش درآمد با تخریب زیست محیطی همراه بوده است. اما، با تداوم رشد و واردات تکنولوژی های کمتر آلاینده کیفیت زیست محیطی این کشورها بهبود یافته است. بنابراین فرضیه زیست-محیطی کوزنتس در این کشورها صادق می باشد.
    کلیدواژگان: آلودگی هوا، تخریب محیط زیست، رشد اقتصادی، منحنی زیست محیطی کوزنتس
  • محمد لشکری صفحه 79
    بین اقتصاددانان در مورد تاثیر متغیرهای پولی بر متغیرهای واقعی اختلاف نظر وجود دارد. برخی از اقتصاددانان معتقدند تغییر حجم پول فقط تولید اسمی را تحت تاثیر قرار می دهد و بر متغیرهای واقعی اقتصاد نظیر اشتغال واقعی، تولید واقعی و رشد اقتصادی واقعی تاثیری ندارد. برخی دیگر معتقدند به علت وجود توهم پولی در عوامل اقتصادی متغیرهای پولی می توانند در کوتاه مدت و حتی در بلندمدت نیز متغیرهای واقعی را تحت تاثیر قرار داده و رشد اقتصادی را افزایش دهند. در مقاله حاضر نظریه های مختلف اقتصادی در این خصوص مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و با استفاده از آمار و اطلاعات موجود این نظریه ها در خصوص اقتصاد ایران مورد آزمون قرار می گیرد. این مقاله از نوع تحلیلی و تجربی است زیرا با استفاده از مشاهدات تجربی و مدل های آماری به تحلیل وقایع می پردازد. روش تحقیق این پژوهش توصیفی است.
    این پژوهش با رویکرد پول گرایان به بررسی خنثی بودن و یا خنثی نبودن پول طی دوره 1338 تا 1387در اقتصاد ایران می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که در مجموع بین متغیرهای واقعی اقتصاد (تولید و اشتغال) و حجم پول رابطه معناداری وجود ندارد و سیاست های پولی در ایران خنثی است. در اقتصاد ایران، تولید ناخالص داخلی واقعی به جز سال های اخیر دارای نوسانات شدید نیست و دارای یک مسیر طبیعی است. نرخ بیکاری دارای نوسانات بسیار زیادی است و دارای نرخ طبیعی نیست.
    کلیدواژگان: سیاست پولی، خنثی بودن پول، متغیرهای واقعی، متغیرهای پولی، پول گرایان
  • پرویز محمدزاده، داود بهبودی، مجید فشاری، سیاب ممی پور صفحه 107
    هدف اصلی این مطالعه، تخمین تابع تقاضای خارجیان برای گردشگری در ایران طی سال های 1385-1350 می باشد. برای این منظور مدل تحقیق با استفاده از رهیافت پارامتر متغیر در طول زمان (TVP) و روش کالمن- فیلتر برآورد شده است.
    نتایج تخمین مدل دلالت بر این دارد که کشش های درآمدی، قیمتی و عادات رفتاری و انتظاری دارای تغییرات منظم و ثابت طی زمان بوده و به تدریج تغییرات آنها طی زمان کاهش می یابد. همچنین کشش درآمدی تقاضای خارجی گردشگری در ایران در مقایسه با کشش های قیمتی و عادات رفتاری بیشتر می باشد. کشش درآمدی تخمین زده شده نشان می دهد که تقاضای گردشگری خارجیان در ایران یک کالای نرمال بوده و از طرف دیگر کشش قیمتی نیز حاکی از آن است که این کالا، کالای کم کشش می باشد. علاوه بر این، تقاضای گردشگری ایران با متغیر مجازی جنگ رابطه معکوس داشته که نشان می دهد با وقوع بحران جنگ، تقاضای خارجیان برای گردشگری در ایران کاهش یافته است.
    کلیدواژگان: تقاضای گردشگری، رهیافت TVP، کالمن، فیلتر، ایران
  • مهدی فدایی خوراسگانی، سمیه نیری صفحه 133
    در حوزه مسائل رشد و توسعه اقتصادی، تحلیلی تحولات فرهنگی جامعه از جایگاه ویژه ای برخوردار است. شاخص های فرهنگی می تواند هم به عنوان عاملی درون زا و هم عاملی برون زا از طریق تاثیر بر عوامل تولید (خصوصا عامل انسانی) در رشد اقتصادی نقش داشته باشد. بررسی تحولات اقتصادی بدون توجه به مقوله توسعه فرهنگی امکان پذیر نیست. در ادبیات اقتصادی، امروزه سرمایه محدود به سرمایه های فیزیکی نیست؛ بلکه شامل سرمایه های انسانی، فرهنگی، اجتماعی و طبیعی نیز می شود. مقاله حاضر، ابتدا به تحلیل وضع موجود برخی شاخص های فرهنگی و روند تحولات آن در ایران پرداخته، سپس به چگونگی تاثیر گذاری این شاخص ها بر رشد اقتصادی در ایران پرداخته است. هدف این مقاله تبیین و بررسی میزان تاثیر گذاری برخی شاخص های فرهنگی بر رشد و توسعه اقتصادی در ایران طی سال های 1387-1354 به روش الگوی خود رگرسیون با وقفه های توزیع شده (ARDL) می باشد. در این راستا از شاخص هائی همچون سطح دانش و سواد، نرخ خالص ازدواج، میزان استفاده از ظرفیت سینما، مطبوعات و هنجارهای اجتماعی، که شاخص های منتخب تاثیر گذار فرهنگی بر عامل انسانی تولید و در نتیجه رشد اقتصادی بوده در مدل استفاده شده است. آزمون مدل طی سه مرحله انجام گردید: تحلیل پویا، تحلیل بلند مدت و آزمون تصحیح – خطا یا ECM. آزمون ثبات مدل نیز با استفاده از روش های CUSUM و CUSUMQ انجام گردید. نتایج به دست آمده بیانگر رابطه مثبت و کاملا معناداری بین شاخص های منتخب و رشد اقتصادی است و میزان این تاثیر در بلند مدت بیشتر از کوتاه مدت است.
    کلیدواژگان: تحولات فرهنگی، رشد اقتصادی، الگوی خود رگرسیون با وقفه های توزیع شده (ARDL)، ایران
  • رضا اکبریان، مهسا فام کار صفحه 161
    در این مقاله چگونگی ارتباط بین رشد و نابرابری درآمد در کشور ایران با در نظر گرفتن مخارج آموزشی دولت به عنوان یک عامل واسطه مورد بررسی قرار می گیرد. برای این منظور از یک الگوی سیستم معادلات همزمان استفاده شده است و روش حداقل مربعات دو مرحله ای به عنوان روش مناسب برای برآورد آن انتخاب شده است. داده های مورد استفاده در این برآورد از نوع سری زمانی و مربوط به سال های 1353 تا 1384 می باشد.
    در سیستم معادلات مخارج آموزشی دولت و نرخ رشد اقتصادی متغیرهای وابسته و متغیرهای تراکم جمعیت، سرمایه انسانی، مخارج آموزشی سال های گذشته دولت و نابرابری درآمد متغیرهای توضیحی می باشند. نتایج حاصل از برآورد نشان می دهد که متغیر نابرابری درآمد با واسطه و بدون واسطه مخارج آموزشی دولت ارتباط منفی با نرخ رشد اقتصادی در ایران دارد. همچنین مخارج آموزشی دولت نیز با نرخ رشد اقتصادی رابطه منفی دارد. اما مخارج آموزشی سال های گذشته دولت با واسطه مخارج آموزشی دولت، ارتباط مثبتی را با نرخ رشد نشان می دهد. البته این نتیجه با توجه به این که اثر مخارج آموزشی سال های گذشته دولت بدون واسطه مخارج آموزشی دولت در رابطه با نرخ رشد معنی دار نشده است، باید با احتیاط بیان گردد.
    کلیدواژگان: نابرابری درآمد، رشد اقتصادی، مخارج آموزشی دولت، سیستم معادلات همزمان
|
  • Firouz Fallahi, Ali Dehghani Page 1
    This paper investigates the effect of concentration and advertising on profitability in Iranian Industrial firms, with more than 9 employees. Dynamic panel data technique is used along with the data during the period 1374-1381 to study this issue. The results show that the concentrated industries have a higher profitability than the others. In addition, advertising has a positive effect on the profit of the Iranian industries.
  • Mohammad Taher Ahmadi Page 31
    Total factor productivity of production as a dynamic and permanent source of economic growth is influenced by many factors; that based on existing theories, human capital are known as one of the most important factors. So in the present study, the role of human capital in promoting the total factor productivity of production in Iran’s economy for the period 1978 to 2005 were evaluated. Thus for human capital two dimensions of education and health and their effects along with other variables on productivity level were exerted and assessed. The results of estimate the model by using Auto Regressive Distributed Lag (ARDL) Method shows, the labor average years of schooling and the ratio of health expenditure on gross domestic product(GDP) (as the successors of human capital) have significant and positive effect on productivity level. Also the results of causality test confirm the existence of a unidirectional causal relationship between human capital and productivity.
  • Mohammad Hassan Fotros Page 59
    This research investigates the existence of relationships between economic growth and carbon emissions in the Organization of Petroleum Exporting Countries (OPEC) for the period of 1960 to 2005. A model relating economic growth and carbon emissions is used to examine the eventual existence of Environmental Kuznets Curve (EKC) hypothesis. To test our hpothesis, the econometric panel data approach is employed. The results indicate that there is a positive relationship between gross domestic product and CO2 emissions. And, with persistence of economic growth this relationship becomes negative. That is, the estimation has given an EKC relationship between GDP and CO2 emissions in these countrries.
  • Mohammad Lashkary Page 79
    The subject of this research is the impact of monetary variables on economic growth in Iran. There is a dispute among economists about the impact of monetary variables on actual ones. Some believe that change in money volume affects only the nominal production and does not have any effect on actual variables of economy such as actual employment, actual production, and actual economic growth. The others claim, since there is monetary misgiving in economic factors the monetary variables can also influence the actual ones in short run and even long run and escalate the economic growth. The current research investigates different economic theories in this realm and tests them by applying existing information and statistics. This is an analytical and empirical research because it analyses events by experimental observations in several statistical models. On the other hand, it is a comparative study because, in the second section pertaining to the application of economics of money theories and model selection, it applies a model to measure the impact of money volume on economic variables. A descriptive method used in this research. This paper scrutinizes neutrality or non-neutrality of money during a period of 1338 to 1387 solar years in Iran with a monetarists’ approach. Findings show that there is not a significant relationship between money volume and actual economic variables, production and employment, in total and monestary policies are neutral in Iran. Gross domestic product in Iran does not fluctuate intensively except recent years and it has a normal direction. Unemployment rate fluctuates highly and is not normal.
  • Parviz Mohammadzadeh, Davood Behbudi, Majid Feshari, Siab Mamipour Page 107
    The main purpose of this paper is to estimate the foreign tourism demand for Iran during 1971-2005. This study proposes a new methodology – the time varying parameter (TVP) approach – to tourism demand modeling. To that end, the behavioral change of tourists over time is traced using the Kalman filter approach. Findings show that the income elasticity, price elasticity and habit formation have a regular declining trend over time. The elasticity of tourism demand with respect to the world per capita income is greater than that of the "cost of living" and "habit formation" indicators. The foreign tourism appears to be a normal good and inelastic to the domestic prices. In addition, tourism demand has decreased significantly during the Iran-Iraq war period.
  • Mahdi Fadaee, Somayeh Nayeri Page 133
    In economic growth and development analysis, cultural change has a special situation. Cultural indicators can affect on production factors and economic growth endogenously and exogenously. Nowadays, in economic literature capital divided to: Physical, Human, Cultural, Social and Natural capital. In this research, first, we survey cultural indicators, and then point to production factors especially on capital and theatrically factors and GDP. In this research we used Auto Regressive Distributed Lag (ARDL) model to analyze short and long run relations between variables and then test the stability of model by CUSUM and CUSUMQ. Error Correction model (ECM) model is used to show how the short run shocks justify in next periods. Findings show that the model was stable and cultural indicators during 1975-2005 had significant and positive effect on economic growth of Iran.